PF(Payment Facilitator) Nedir,Nasıl Çalışır ?

PF Nedir ?

PF ödeme ekosisteminde bir ödeme alınmasını kolaylaştıran bir ödeme kuruluşu modelidir. Payment Facilitator(Sipay,PayTR vb.), satıcıların(merchant) ödeme işlemlerini kabul etmelerine olanak sağlayan ve bu süreçte bankalar ve ödeme ağları (Visa, MasterCard, vb.) arasında aracılık yapan bir yapıdır. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için hızlı bir şekilde ödeme altyapısı sağlamak için kullanılır.

PF Sürecinde Bilinmesi Gereken Temel Kavramlar ve Aktörler

Kart Bankası (Issuer):

• Müşteriye (kart sahibine) kredi kartı veya banka kartını sağlayan bankadır.
• Müşteri işlemi başlattığında kart limiti veya bakiyesi kontrol edilir ve ödeme yapılır.

Ödeme Yapılan Banka (Acquirer):

• Alt satıcının ödeme alabilmesi için gerekli olan POS veya sanal POS altyapısını sağlayan bankadır.
• Ödeme işlemini kabul eden ve satıcı hesabına aktarımı yapan taraftır.

Payment Facilitator (PF):

• Alt satıcı adına ödeme işlemini kolaylaştıran ödeme kuruluşudur. Alt satıcıların ödeme altyapısı kurmasına gerek kalmadan, işlemleri yönetir.

Ödeme Ağı (Card Network):

Visa, MasterCard gibi ağlar, issuer ve acquirer arasında iletişim sağlar.

Ayrıca yukarıdaki aktörlere ek olarak müşteri(ödemeyi yapan/kart sahibi) ve merchant(ödemeyi alan işletme) da sürecin doğal aktörleri olarak gösterilebilir.

PF İş Modelleri ve Caseleri

A. Tek Taraflı PF İşlemi (Local Merchant, Local PF)

• Örnek Durum: Türkiye’deki bir alt satıcı, Türkiye’de bir PF üzerinden ödeme kabul eder.
• İşleyiş:
  1. Alt satıcı, PF ile çalışır ve tüm işlemler lokal bankalar (issuer/acquirer) arasında gerçekleşir.
  2. Ödeme, aynı ülkede olduğundan hızlı ve düşük maliyetlidir.
• Örnek: Bir yerel e-ticaret sitesinin PF üzerinden sanal POS ile ödeme kabul etmesi.

B. Çok Taraflı PF İşlemi (Cross-Border Payments)

• Örnek Durum: Türkiye’deki bir alt satıcı, yurtdışındaki müşterilere hizmet sunuyor.
• İşleyiş:
  1. PF, alt satıcı adına uluslararası ödeme kabul eder.
  2. Ödeme ağı (Visa/MasterCard), issuer ve acquirer arasında sınır ötesi işlemi yönetir.
  3. Döviz dönüşümü ve sınır ötesi işlem maliyetleri devreye girer.
• Örnek: Türkiye merkezli bir yazılım firmasının yurtdışındaki müşterilerinden ödeme alması.

C. Birden Fazla PF ile Çalışma

• Örnek Durum: Büyük bir pazar yeri platformu (ör. Trendyol), farklı PF’lerle çalışarak farklı segmentlerde ödeme kabul ediyor.
• İşleyiş:
  1. Alt satıcılar, pazar yeri platformu üzerinde PF’ler aracılığıyla ödeme alır.
  2. PF’ler kendi acquirer bankalarını kullanabilir.
• Avantaj: Farklı PF’lerle çalışmak, altyapı esnekliği ve risk yönetimi sağlar.

D. PF’nin Alt Satıcıları İçin Ek Hizmetler Sağlaması

• PF’nin Ek Rollerinden Bazıları:
  1. Fraud Yönetimi: Sahtecilik riskini azaltacak güvenlik sistemleri sunar.
  2. Finansal Raporlama: Alt satıcılar için işlem detaylarını analiz eder ve raporlar.
  3. Kredi Tesis Etme: Bazı PF’ler, alt satıcıların işlem hacimlerine göre kısa vadeli kredi sunabilir.
  4. Gecikmeli Ödeme Yönetimi: Alt satıcıların ödemelerini zamanında almasını sağlar.

E. Yüksek Riskli İşletmeler için PF

• Örnek Durum: Kumar, kripto para veya adult içerik gibi yüksek riskli sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler PF ile çalışır.
• İşleyiş:
  1. PF, yüksek riskli alt satıcılar için özelleştirilmiş güvenlik protokolleri sağlar.
  2. Acquirer bankalar bu tip işletmeler için katı kurallar uygular, ancak PF risk yönetimini üstlenir.

F. Marketplace PF İş Modeli

• Örnek Durum: Bir pazar yeri platformu üzerinden birden fazla alt satıcının ödeme alması.
• İşleyiş:
  1. PF, pazar yerinde alt satıcıları temsil eder.
  2. Ödemeler topluca işlenir ve alt satıcıların payları dağıtılır.
• Örnek: Amazon veya Etsy gibi platformlar.

PF’nin Karşılaşabileceği Zorluklar ve Çözümleri

1. Yüksek İşlem Hacmi:
   • PF, işlem hacminin artışına uygun altyapı sağlamalıdır.
   • Çözüm: Ölçeklenebilir ödeme altyapısı.
2. Fraud ve Güvenlik Riskleri:
   • Sahte işlemler, dolandırıcılık riski oluşturur.
   • Çözüm: 3D Secure, AI tabanlı fraud analizi.
3. Regülasyon Uyumu:
   • BDDK gibi otoritelerin gerekliliklerine uyulmalıdır.
   • Çözüm: PF’nin regülasyon uyumlu bir yapı oluşturması.